Ὁ Ἄγιος Ἰωάννης ὁ Καλοκτένης ἔζησε πρὸ τοῦ 12^ου αἰῶνος μ.Χ. καὶ καταγόταν ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη. Γεννήθηκε ἀπὸ εὔπορους γονεῖς, τὸν Κωνσταντίνο καὶ τὴ Μαρία, οἱ ὁποῖοι τὸν ἀνέθρεψαν μὲ παιδεία καὶ νουθεσία Κυρίου. Ἔγινε μοναχὸς σὲ κάποια μονὴ τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ λόγω τῆς ἀρετῆς καὶ τῶν ἱκανοτήτων του ἐξελέγη Μητροπολίτης Θηβῶν καὶ Ἔξαρχος πάσης Βοιωτίας.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ἀφιερώθηκε πλήρως στὸ ποίμνιό του, τὸ ὁποῖο διακόνησε μὲ πιστότητα καὶ ἔνθεο ζῆλο. Ἔχτισε ναούς, ἀνέπτυξε ἀρδευτικὰ ἔργα γιὰ τὶς καλλιέργειες τοῦ τόπου, ἵδρυσε παρθενῶνα, στὸν ὁποῖο ἔμεναν παρθένες καὶ ἔγινε τὸ καταφύγιο τῶν φτωχῶν καὶ τῶν πασχόντων. Ἡ φιλανθρωπία καὶ ἡ ἐλεημοσύνη του, τοῦ χάρισαν τὸ ὄνομα «Νέος Ἐλεήμων».

Ὁ Ἅγιος συμμετεῖχε τὸ ἔτος 1166 στὴ Σύνοδο τῆς Κωνσταντινουπόλεως, στὴν ὁποία προήδρευσε ὁ ἴδιος ὁ αὐτοκράτορας. Ἀπὸ τὰ πρακτικὰ αὐτῆς τῆς Συνόδου, διασώζεται ἡ θεολογικὴ διδασκαλία τοῦ Ἁγίου: «Ἐρωτηθεὶς ὁ Θηβῶν Ἰωάννης εἶπεν: Ἐπεί τὸν Υἱὸν συγκτίστην καὶ συνδημιουργὸν τῷ Πατρὶ οἶδα, δι’ Αὐτοῦ γὰρ καὶ τοὺς αἰῶνας ἐποίησεν , ἴσον ἔχω Τοῦτον τῷ Πατρί. Ἐπεί δ’ εἶπεν ὅτι ὁ Πατήρ μου μείζων μού ἐστι, καὶ ἐτυπώθη τῆ προτεραία κατεξετασθῆναι, πῶς τινες τῶν Ἁγίων προσέθεντο. Καὶ κατὰ τὸ ἀνθρώπινον νοῶ τοῦτο εἰρῆσθαι παρ’ Αὐτοῦ διὰ τὴν ταπείνωσιν καὶ τὴν ἄκραν συγκατάβασιν πρὸς τὴν φύσιν τὴν ἀνθρωπίνην ἣν προσελάβετο, καθ’ ἣν παραπλησίως ἡμῖν σαρκὸς καὶ αἵματος κεκοινώνηκεν».

Ἡ μαρτυρία αὐτὴ εἶναι πολὺ σημαντική, διότι ἀποδεικνύει τὴ μεγάλη θεολογικὴ κατάρτιση καὶ τὴ βαθιὰ πίστη τοῦ Ἁγίου.
Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Καλοκτενὴς κοιμήθηκε εἰρηνικὰ στὴν πόλη τῶν Θηβῶν τῆς Βοιωτίας.